Gebruik je ‘u’ als aanspreekvorm in personeelsadvertenties voor mensen tussen de 25 en 28 jaar? Nee toch! Je gebruikt de je-vorm. Je tutoyeert. Je lezers even aanspreken is voor veel teksten belangrijk. Maar hoe doe je dat? Met ‘U’ of met ‘Je’? Het hangt er van af. Allicht.
Als een klein schuldig pleziertje lees ik soms op Facebook de commentaren op stukken uit het Dagblad van het Noorden. De ene reactie is nog abjecter dan de andere, de ene reactie getuigt van nog meer domheid dan de andere en de ene reactie is in nog onzinniger Nederlands gesteld dan de andere. Bij al die reacties vorm ik me een beeld van degene die het opschreef. Dat beeld is maar ten dele afhankelijk van de mening die de schrijver te berde voert. Mijn beeld van de ander wordt vooral bepaald door de toon en de formulering. En de schrijffouten.
Nu redigeer ik tegenwoordig ook vacatures. Het betreft banen voor hoogopgeleide ambitieuze mensen tussen de 25 en 28 jaar. En hoewel ik dacht dat de discussie klaar was, popte hij onlangs toch weer op. Iemand wil dat ik de u-vorm hanteer. En het mag ook verder wel wat formeler. Zo bijvoorbeeld:
Wanneer u ervoor kiest om bij ons te starten krijgt u een tijdelijke aanstelling.
Indien u vervolgens met de opleiding begint …
Wilt u meer weten over de opleiding?
In de mondelinge communicatie heb ik het niet zo op al dat getutoyeer on first sight. Zeker als er een gapend gat qua leeftijd is. Even snuffelen mag best. Even pas op de plaats. Even wat afstand. En wanneer je als arts een brief schrijft aan een patiënt zul je ook niet snel voor de je-vorm kiezen. Een woningbouwvereniging zal niet snel de huurders met ‘je’ aanspreken. In dat soort schriftelijke contacten is wat distantie op z’n plaats. En ben je op zoek naar een nieuwe ceo voor je multinational? Ook dan zul je de u-vorm gebruiken.
Maar die distantie is onhandig als je jonge mensen enthousiast wilt maken om bij je te komen werken.
De u-vorm schept een uiterst kil beeld van de zoekende organisatie. De u-vorm houdt de ander op afstand. De u-vorm is een uitvloeisel van hoog-laag-denken: ‘Ik wil niet dat jij ‘je’ tegen me zegt, dus zeg ik ‘u’ tegen jou.
Als tekstschrijver voelde ik me genoodzaakt dit aan te kaarten bij de opdrachtgever. Ik gebruikte de je-vorm. Wat zegt dat over mij?
Ik praat graag een keer verder om de mogelijkheden te bespreken.
